Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “(S400’lerin, F 35’in sistemine girebileceği iddiası) Bu sav yanlışsız ise aslında Suriye’de, Norveç sınırında S400 var. Norveç F-35’leri bunun üzerinden uçuyor. Suriye’de İsrail’in, ABD’nin F-35’leri aslında uçtu. Bir defa onlar Rusların denetim ettiği S400. Şayet bu sav yanlışsız ise çoktan oldu. Biz başından beri bir hususta hassasiyet gösterdik, NATO sistemlerini düşman olarak görmeyecek.” dedi.
Çavuşoğlu, TBMM’nin açılışının 99. yıl dönümü ve 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı münasebetiyle verdiği resepsiyonda gazetecilerin gündeme ilişkin sorularını yanıtladı.
Bir gazetecinin, Rusya’dan alınacak S400 savunma sistemlerine ait “nasıl bir orta formüle gerçek gidiliyor” sorusu üzerine Çavuşoğlu, rastgele bir ara formülün olmadığını söyledi.
Rusya’nın istemesi halinde üçüncü bir ülkeye de bu sistemi satabileceğini belirten Çavuşoğlu, şunları kaydetti:
“Bizim ABD ve NATO’ya teklifimiz pek sarih. Kaygınız ne? ‘Efendim işte F-35’in sistemine girer…’ Bu sav hakikat ise aslında Suriye’de, Norveç sınırında S400 var. Norveç F-35’leri bunun üzerinden uçuyor. Suriye’de İsrail’in, ABD’nin F-35’leri aslında uçtu. Bir sefer onlar Rusların denetim ettiği S400. Şayet bu tez hakikat ise çoktan oldu. Biz başından beri bir hususta hassasiyet gösterdik, NATO sistemlerini düşman olarak görmeyecek. Bu bizim savunmamız için alacağımız bir sistemdir ve bu hususta büsbütün denetim bizde olacak. Şayet bu konuda tereddütleri varsa ‘uzmanlardan oluşan bir kurul kurulsun, NATO içinde olsun, incelesinler’ dedik. Bunun dışında bir orta formül gündeme de gelmedi, düşünülmedi de ancak daima bu cins dedikodular dolaştırılıyor Ankara ve ötesinde. Bu gerçek değil ve bu hiçbir vakit konuşulmadı. Türkiye’nin teklifine ABD’den henüz bir cevap gelmedi fakat NATO istiyor.”
ABD’nin, her şeyin ön kuralı olarak S400 alımından vazgeçilmesini öne sürdüğünün hatırlatılması üzerine Çavuşoğlu, Türkiye’nin S400’den vazgeçmeyeceğini söylediğini, sistemin bir tehdit oluşturup oluşturmayacağı yönünde bir kurulun kurulmasını istediklerini vurguladı. Çavuşoğlu, kurulması istenen komitenin misyonunun S400 alınıp alınmaması istikametinde karar vermek olmadığını belirtti.
Türkiye’nin bağımsız bir devlet olduğunun altını çizen Çavuşoğlu, “Zaten bu bitmiş bir muahededir. İptal ettikten sonra bu türlü bir kurulun kurulmasının bir manası olmaz.” diye konuştu.
ABD’nin yaptırımları konusundaki sorunun nasıl aşılmasının düşünüldüğü sorusuna Bakan Çavuşoğlu, taraflar olarak görüştüklerini söyledi. Bu mukavelenin CAATSA’dan (Amerika’nın Düşmanlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Çaba Etme Yasası) önce imzalandığını vurgulayan Çavuşoğlu, “CAATSA’ya baktığımızda içinde F-35 yok. Verilmesi gereken karar siyasaldır. (ABD Lideri Donald) Trump kendisi de kabul ediyor; ‘Obama periyodunda biz sizi Rusya’ya itmişiz’ diyor. Bu idarede de bize herhangi bir kişi Patriot bataryalarını satacağına dair garanti veremiyor. Bizim de acil gereksinimimiz var.” sözlerini kullandı.
“İki ülkeye yönlendirmeleri son derece yanlış”
Mevlüt Çavuşoğlu, ABD’nin İran’a yönelik ambargo ile ilgili muafiyet kararını uzatmamasına yönelik değerlendirmesinin sorulması üzerine, bunun son derece yanlış bir karar olduğunu söyledi.
Kararın uygulanmasının sıkıntı olduğunu belirten Çavuşoğlu, bunun yalnızca Türkiye’yi ilgilendiren bir karar olmadığını vurguladı. Şu an hiçbir ülkenin petrol ithalatını çeşitlendiremeyeceğine dikkati çeken Çavuşoğlu, şöyle konuştu:
“Bizim için alternatif kaynak nedir? Irak’tır. Irak’tan bize gelen boru sınırları kırıldı, döküldü. Bölgesel idare üzerinde ise daha düşük kapasiteli bir boru çizgisi var. Onun da kapasitesi sonlu. Söyledikleri Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri. Bir defa iki ülkeye yönlendirmeleri son derece yanlış. ABD idaresinin öteki ülkelere yönlendirmesi tüm ülkelerde farklı yorumlara sebep oluyor. Ayrıyeten bizim rafinerilerimiz oralardan alınan petrole uyumlu değil. Bunların teknolojisinin yenilenmesi lazım. Bunun için rafineriler belli bir müddet kapalı tutulacak. Öteki taraftan maliyetli. İran’ın petrolü de ucuz değil lakin izafi olarak ortada çok fark var. Niçin biz bedel ödeyelim. ABD bir karar alıyor ve buna tüm ülkeler uysun istiyor.”
“Önce büsbütün çekiliyorlardı, artık birkaç yüz asker kalsın diyorlar”
ABD’nin, YPG’nin Türkiye’nin istediği bölgeye yanlışsız çekileceği yönündeki açıklamasına ait son durumun ne olduğunun sorulması üzerine Bakan Çavuşoğlu, misyon gücü çerçevesinde bu hususun görüşüldüğünü söyledi.
ABD’nin birtakım teklifleri olduğunu, tekliflerle ilgili örtüşen hususlar bulunduğunu anlatan Çavuşoğlu, örtüşmeyen hususlarla ilgili de Türkiye’nin önerileri olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
“Kendi ortamızda istişare yapıyoruz. Yarın Ulusal Savunma Bakanlığında toplanıp birçok mevzuyu değerlendireceğiz. Bu misyon gücü içinde hem askerimiz hem istihbaratımız hem de bizim bakanlığımız var. ABD’nin bu tekliflerine karşı biz de karşı tekliflerimizi sunarak koordine etmeye çalışıyoruz. ABD askerlerinin geri çekilmesi, inançlı bölge bahislerinde net bir şey yok. Onların tam bir stratejisi yok. Evvel büsbütün çekiliyorlardı, artık birkaç yüz asker kalsın diyorlar. Herhalde onları da güneyde bırakacaklar. İran’a karşı burada asker bırakmak istiyorlar. Onları eleştirmek için söylemiyorum lakin şimdi belli bir kararları, stratejileri yok. Biz ne istediğimizi de ne istemediğimizi de biliyoruz ve onlara söylüyoruz. Baş karışıklığına yol açan birtakım eksiklikler var. Karşılıklı önerilerle netleştirmeye çalışıyoruz.”
Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye, Rusya ve İran’ın Astana süreci ile rejim ve muhalefeti uzun müddettir bir ortaya getirdiğini, artık ise Ürdün’ün yanı sıra Lübnan ve Irak’ın da gözlemci olarak davet edildiğini söyledi.
Burada kriterin “sınır komşuları” olduğunu vurgulayan Çavuşoğlu, anayasal süreçle ilgili olarak üzerinde mutabakat sağlanmayan 6 isim bulunduğunu belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bu isimlerin sivil toplum listesinde yer almadıklarını söyledik. Örneğin birisi merkez bankası lideri yahut parti lideri yahut daha düne kadar başsavcı olan birisi. Bunların sivil toplumu temsil etmediğini belirttik. Biz muhalefet ismine bir liste verdik. Başka taraftan Rusya ise rejim ismine bir liste verdi. Üzerinde uzlaşı sağlanamayan 6 kişi içinde YPG/PKK’lı yok. Rejimin önerdiği isimlerdi zati.”
