Türkiye-İsrail ilişkilerinde kritik tutanak

FATMA GÜLÇİN KABASAKALLI Türkiye ile İsrail ortasındaki ilgilerde çok kıymetli bir yeri olan ve Başbakanlar Avanos escort ortasında 1958 yılındaki bâtın görüşmeler vakit zaman gündeme gelmişti lakin bu görüşmenin ayrıntılarının ne olduğunu aydınlatan tutanak hiç bulunamamıştı Türkiye Başbakanı Adnan Menderes ile İsrail Başbakanı David Ben Gurion ortasındaki Ürgüp Escort o görüşmeye dair İsrail arşivlerinde çok gizli olarak işaretlenen tutanak birinci sefer ortaya çıktı Altınbaş Üniversitesi Rektörü Prof Dr Davet Erhan 29 Ağustos 1958 tarihindeki başbakanlar ve dışişleri bakanlarının katıldığı Bor escort çok bilinmeyen görüşmeye ilişkin tutanağı İsrail arşivlerinde buldu ve birinci kere görüşmenin içeriği ve ayrıntıları ortaya çıktı Prof Erhan bu tutanaktan evvel iki ülke ortasında Roma ve Zürih te çeşitli Altınordu Escort görüşmeler yapıldığını sürecin 1957 Suriye krizinden sonra başladığını belirtirken bu çok bilinmeyen görüşmeye götüren gelişmeleri Milliyet e kıymetlendirdi

Nasır a karşı yapıldı

İsrail Başbakanı Ben Gurion un kitabında görüşmenin kapalılığını Fatsa escort anlatırken o kadar kapalıydı ki yemekte servisi bile büyükelçiler yaptı dediğini belirten Erhan 1955 ten itibaren bilhassa Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdülnasır ın Türkiye yi gaye alan telaffuzları Nasırizmin yükselişe geçişi Nasır ın Türkiye tarafından Sovyetler Birliği nin uydusu olarak görülmesinin 1955 ten sonra ise bilhassa Kıbrıs sıkıntısında Nasır ın Makaryos la tıpkı çizgide yer alışının Ankara da rahatsızlık yarattığını söyledi

1957 de Suriye deki darbeden sonra Mısır la Suriye nin birleşerek sonraki yıl Birleşik Arap Cumhuriyeti nin kurulması ile her şeyin değiştiğini anlatan Erhan Türkiye apansızın hudutlarında Hatay da gözü olan komünist ve Nasırist bir tehdit algılamaya başladı İsrail bu fırsatı kaçırmadı ve 1957 sonundan itibaren devreye ABD yi soktu dedi İsrail in Türkiye ye Mısır önderi Nasır a karşı bir arada olma teklifinde bulunduğuna Irak ta darbe olmasıyla gelişmelerin sürat kazandığına dikkat çekti Prof Erhan o devri şöyle anlattı

Triadent fikri

14 Temmuz 1958 de Irak ta darbe oldu Kral Faysal devrildi ve öldürüldü Bağdat Paktı nın mimarlarından Nuri Said Paşa da öldürüldü Türkiye Irak a askeri müdahalede bulunmak isterken Amerika Türkiye yi yatıştırdı Bu gelişmeyle Bağdat Paktı daha sonra CENTO ya Merkezi Antlaşma Teşkilatı dönüştü İşte tam o noktada İsrailliler bu fırsatı kıymetlendirerek Türklerle meşhur Çevresel Paktı oluşturmak istedi İsrail Başbakanı Ben Gurion un 1956 Süveyş Kanalı krizinden sonra yavaş yavaş oluşturduğu bir niyet bu Yakın çevreyi Arapları dış etraftaki Arap olmayanlarla dengeleme fikrine dayanıyor İsrail in İran la da geçmişe dayanan kıymetli sıkı bağlantıları var Başka yandan Etiyopya da var Ancak Türkiye NATO üyesi olduğu için İsrail en değerli bacağı Türkiye olarak görüyor İsmine da Poseidon un üç uçlu mızrağının alan Triadent diyorlar Ortada İsrail olmak üzere bu üç ülkeyle bir temas kurulacak O bâtın görüşmede esasen lisana getirilen konular büsbütün bu